Jubileusz 75-lecia      Profesora Wacława Szcześniaka

16 grudnia 2015 r., w Gmachu Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, odbyła się uroczystość Jubileuszu 75-lecia Profesora Wacława Szcześniaka – wybitnego naukowca i wykładowcy, specjalisty w zakresie mechaniki teoretycznej i dynamiki konstrukcji. Oprócz osoby Profesora, w uroczystości wzięły udział władze wydziału, profesorowie reprezentujący uczelnie techniczne i instytuty naukowo-badawcze oraz współpracownicy i przyjaciele Jubilata.

Profesor Wacław Szcześniak przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Instytutu Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich (IMKI PW), kierownika Zakładu Mechaniki Teoretycznej w IMKI PW oraz kierownika Zakładu Mechaniki Teoretycznej i Mechaniki Nawierzchni Komunikacyjnych w Instytucie Dróg i Mostów (IDiM PW). Bogaty dorobek naukowy Jubilata obejmuje ponad 200 prac naukowych i 17 opracowań książkowych w postaci podręczników, skryptów i zbiorów zadań. Profesor Wacław Szcześniak jest doktorem honoris causa Państwowej Naddnieprzańskiej Akademii Budownictwa i Architektury w Dniepropietrowsku na Ukrainie, członkiem zagranicznym w Oddziale Budownictwa i Architektury Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie oraz członkiem zagranicznym Ukraińskiej Akademii Budownictwa w Kijowie.

Z okazji Jubileuszu, wydano monografię inicjującą serię wydawniczą „Monografie Zakładu Mechaniki Teoretycznej i Mechaniki Nawierzchni Komunikacyjnych” pt. „Aktualne zagadnienia budownictwa komunikacyjnego”. Autorami poszczególnych rozdziałów są pracownicy naukowi, doktoranci i współpracownicy Jubilata.

Przebieg pracy zawodowej Profesora

     Profesor Wacław Szcześniak urodził się 13 października 1940 roku w Rzucowie. Liceum Ogólnokształcące ukończył w roku 1958. Po złożeniu egzaminów maturalnych został przyjęty w poczet studentów Politechniki Warszawskiej. W roku 1963, jako stypendysta naukowy, ukończył studia w Oddziale Drogowym ówczesnego Wydziału Komunikacji, uzyskując dyplom magistra inżyniera budownictwa kolejowego.
     Zainteresowania naukowe wykazywał już w trakcie studiów, czynnie pracując w kole naukowym. Po odbyciu stażu zawodowego (1963 r.) na kolejach francuskich (SNCF), podjął pracę w Politechnice Warszawskiej w Katedrze Mechaniki Technicznej Wydziału Komunikacji, kierowanej przez prof. Edmunda Szczepaniaka. W Katedrze tej pracował do roku 1969 prowadząc zajęcia audytoryjne, projektowe i laboratoryjne z przedmiotów: wytrzymałość materiałów, mechanika budowli oraz teoria sprężystości i plastyczności. Jednocześnie pracował naukowo nad tematem „Nośność nawierzchni kolejowej”, z którego opublikował 5 artykułów w czasopismach naukowo-technicznych. Równolegle opracowywał fragmenty rozprawy doktorskiej i formułował jej tezy w zakresie drgań niestacjonarnych lepkosprężystych belek i płyt na podłożach odkształcalnych. W 1966 r. uzyskał uprawnienia budowlano-kolejowe.
     Po reorganizacji Politechniki Warszawskiej w 1969 r. został starszym asystentem w Katedrze Mechaniki Budowli Wydziału Inżynierii Lądowej kierowanej przez prof. Zbigniewa Kączkowskiego. W 1971 r. Katedra ta zmieniła nazwę na Zespół Mechaniki Budowli w Instytucie Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich.
Stopień naukowy doktora nauk technicznych uzyskał w 1971 r. Rozprawa doktorska miała tytuł „Drgania wymuszone belek i płyt na podłożu odkształcalnym w zakresie lepkosprężystym pod obciążeniem ruchomym”. Promotorem pracy był prof. Edmund Szczepaniak, zaś recenzentami byli: prof. Roman Ciesielski i prof. Zbigniew Kączkowski.
     Po ukończeniu kursu afrykanistycznego w Uniwersytecie Warszawskim (1976 r.) został zatrudniony, na stanowisku docenta kontraktowego w Uniwersytecie w Oranie (Algieria), gdzie pracował do roku 1983. W Oranie prowadził wykłady i ćwiczenia z wytrzymałości materiałów, mechaniki konstrukcji oraz teorii sprężystości i plastyczności na Wydziale Mechanicznym i Inżynierii Lądowej. Na rzeczonym wydziale był autorem programu studiów III stopnia dla asystentów algierskich. W latach 1976-1979 Jubilat pełnił funkcję przewodniczącego tzw. Comité pédagogique, odpowiadając za dydaktykę Instytutu Mechaniki Uniwersytetu w Oranie. W 1978 roku, na zlecenie strony algierskiej, opracował wstępne założenia odnośnie wykładowców do konwencji polsko-algierskiej. W latach 1976-1979 prowadził także zajęcia z fizyki w polskiej szkole i liceum przy ambasadzie w Algierze.
     Niezależnie od działalności dydaktycznej, w latach 1977-1980, był zatrudniony w Pracowni Konstrukcji Żelbetowych prestiżowej firmy projektowo-wykonawczej ECOTEC (Bureau National d'Études Économiques & Téchniques) w Oranie, pełniąc obowiązki naczelnego inżyniera. Zasadniczym przedmiotem studiów w biurze były analizy statyczne i dynamiczne konstrukcji narażonych na obciążenia sejsmiczne.
     Po siedmiu latach pobytu w Algierii Profesor powrócił do kraju i podjął obowiązki adiunkta w Instytucie Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich PW. W latach 1983-1987 pełnił funkcję Kierownika Zespołu Mechaniki Teoretycznej, jednocześnie prowadząc wykłady i ćwiczenia z tego przedmiotu na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej.W styczniu 1989 r. przedstawił Radzie Wydziału Inżynierii Lądowej PW pracę habilitacyjną pt. „Analiza dynamiczna płyty o średniej grubości” (Prace Naukowe PW, Budownictwo z. 101, str. 238). Recenzentami tej monografii byli: prof. Roman Ciesielski z Politechniki Krakowskiej, prof. Romuald Świtka z Politechniki Poznańskiej i prof. Zbigniew Reipert z Politechniki Warszawskiej.
     Po zatwierdzeniu stopnia naukowego doktora habilitowanego objął stanowisko docenta od 1 maja 1990 roku. Następnie w latach 1993-2004 pracował na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Politechnice Warszawskiej. Tytuł naukowy profesora w zakresie nauk technicznych otrzymał z rąk Prezydenta RP w 1998 roku. 1 stycznia 2005 roku Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego mianował Jubilata na stanowisko profesora zwyczajnego w Politechnice Warszawskiej. Na tym stanowisku pracował do końca 2011 roku w pełnym wymiarze godzin, a następnie na część etatu.
     Od 1993 roku Profesor pełnił funkcję Zastępcy Dyrektora d.s. Naukowych, a następnie, w latach 1996-2009, funkcję Dyrektora Instytutu Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich. Po likwidacji Instytutu Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich w 2009 roku, miejscem pracy Profesora jest Zakład Mechaniki Teoretycznej i Mechaniki Nawierzchni Komunikacyjnych w Instytucie Dróg i Mostów IL PW, którym kierował w latach 2009-2011. Od października 2014 roku pracuje na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Dróg i Mostów na Wydziale Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, gdzie prowadzi zajęcia z mechaniki teoretycznej oraz mechaniki nawierzchni drogowych i kolejowych.

Działalność naukowa Profesora

Zasadniczymi kierunkami i obszarami zainteresowań naukowych i badawczych Jubilata są:

• zagadnienia dynamiki i stateczności dynamicznej konstrukcji inżynierskich (m.in. belki Eulera i Timoshenki, tarcze, płyty i powłoki),
• inercyjne i bezinercyjne obciążenia ruchome na konstrukcjach mostowych oraz na nawierzchniach kolejowych, drogowych i lotniskowych,
• zagadnienia podłoża gruntowego sprężystego i lepkosprężystego oraz jego interakcja z konstrukcją,
• zagadnienia dynamiki i nośności granicznej nawierzchni kolejowej i drogowo-lotniskowej
• uderzenia i impulsy sił na konstrukcjach inżynierskich oraz nagłe zmiany więzów w konstrukcjach.

     Profesor jest autorem ponad 200. prac naukowych, i 17. opracowań książkowych (skrypty i podręczniki). Wiele rozpraw zostało opublikowanych w periodykach PAN, tj. w Rozprawach Inżynierskich i Archiwum Inżynierii Lądowej.
     Najwięcej prac ukazało się w Wydawnictwie Politechniki Warszawskiej – Prace Naukowe PW, seria Budownictwo (27 rozpraw).
     Na szczególne podkreślenie zasługują bardzo obszerne zeszyty autorskie i prace przeglądowe. Pozostałe pozycje stanowią referaty na konferencjach krajowych i zagranicznych.
     Profesor bierze czynny udział w licznych konferencjach i seminariach naukowych, publikując prace oraz z zaangażowaniem dyskutując w trakcie obrad. Jest członkiem lub przewodniczącym komitetów naukowych wielu konferencji krajowych i zagranicznych. Pełni także obowiązki redaktora naukowego, wydawanej od 1993 roku, polsko-ukraińskiej księgi pt. „Theoretical Foundations of Civil Engineering”.
     Jubilat kierował zakończonym Grantem badawczym KBN pt. „Opracowanie metody analizy dynamicznego oddziaływania cieczy na konstrukcje zbiorników”, a także był wykonawcą kilku innych grantów KBN. Ponadto był kierownikiem kilkunastu grantów rektorskich i dziekańskich oraz prac statutowych.
Wynikiem działalności naukowej Profesora są również opracowane przez Niego liczne recenzje. W dorobku swoim ma 7 opinii wniosków o nadanie tytułu profesora, 5 opinii w postępowaniach o stanowisko profesora nadzwyczajnego, 20 recenzji prac habilitacyjnych, 15 recenzji prac doktorskich oraz 11 recenzji podręczników i skryptów. Recenzje różnego typu grantów i prac publikowanych w materiałach konferencyjnych przewyższają z pewnością liczbę 150.
     W roku 2001 Profesor Wacław Szcześniak otrzymał tytuł doctora honoris causa Państwowej Naddnieprzańskiej Akademii Budownictwa i Architektury w Dniepropietrowsku na Ukrainie.
     W dniu 20 kwietnia 2012 roku Akademia Nauk Federacji Rosyjskiej nominowała Profesora na członka zagranicznego w Oddziale Architektury i Budownictwa.
     Dnia 31 maja 2012 roku Ukraińska Akademia Budownictwa powołała Profesora Wacława Szcześniaka na Członka Zagranicznego Akademii Budownictwa Ukrainy.
     Nominacje te nie były przypadkowe. Obydwie Akademie bardzo szczegółowo zapoznały się ze znaczącym dorobkiem naukowym i dydaktycznym Profesora podczas Jego wieloletniej pracy w Politechnice Warszawskiej. Wzięto również pod uwagę Jego działalność związaną z przygotowaniem wielu recenzji prac doktorskich i habilitacyjnych naukowców z Rosji i z Ukrainy.

Aktywność dydaktyczna Profesora

     Podczas swojej działalności zawodowej Profesor Wacław Szcześniak prowadził liczne zajęcia dydaktyczne z przedmiotów podstawowych i technicznych.
     Podejmując pracę na Wydziale Komunikacji PW, w latach 1963-1969, prowadził ćwiczenia audytoryjne, projektowe i laboratoryjne z wytrzymałości materiałów, zarówno w Oddziale Drogowym jak i w Oddziale Ruchu. Prowadził także wszelkie rodzaje ćwiczeń z przedmiotu mechanika budowli oraz ćwiczenia z teorii sprężystości i plastyczności w Oddziale Drogowym.
     Po likwidacji Wydziału Komunikacji, w 1969 roku, Oddział Drogowy został włączony w struktury Wydziału Inżynierii Lądowej. Jubilat pracował wówczas w Katedrze Mechaniki Budowli na stanowisku adiunkta, i prowadził ćwiczenia z mechaniki budowli.
     W latach 1976-1983, pracując na Uniwersytecie w Oranie, prowadził wykłady i ćwiczenia z wytrzymałości materiałów oraz z mechaniki konstrukcji na Wydziale Mechanicznym i Inżynierii Lądowej. Był także organizatorem studiów III stopnia w zakresie mechaniki dla asystentów algierskich, a pierwsze cztery doktoraty z dziedziny nauk technicznych w Algierii zostały ukończone pod Jego promotorstwem.
     Ponadto prowadził kilka specjalistycznych przedmiotów dla sekcji teoria konstrukcji na Wydziale Inżynierii Lądowej PW. Wykładał również cztery autorskie przedmioty na studium doktoranckim na Wydziale Inżynierii Lądowej PW.
     Do chwili obecnej Profesor prowadzi wykłady i ćwiczenia z mechaniki teoretycznej oraz z mechaniki nawierzchni i podtorza dróg szynowych, publikując przy tym serię podręczników i skryptów dla studentów. W sumie wydał 17 pozycji książkowych, w tym dwutomowy skrypt z wytrzymałości materiałów w języku francuskim.
     Ceniony i lubiany przez studentów zawsze jest mocno zaangażowany w pracę dydaktyczną. Wykłady Profesora prowadzone są metodą heurezy przy aktywnym udziale studentów masowo uczęszczających na Jego zajęcia.
     Profesor kierował również dyplomowymi pracami magisterskimi, w tym pracami o tematach łączących zagadnienia teorii konstrukcji z przedmiotami zawodowymi wykładanymi w innych instytutach Wydziału IL.
     Posiada również dorobek dydaktyczny związany z promotorstwem przewodów doktorskich. Pod kierunkiem Profesora Wacława Szcześniaka ukończonych publiczną obroną zostało 8 doktoratów – 4 w Polsce i 4 w Algierii.

Działalność organizacyjna i zawodowa Jubilata

     Działalność organizacyjna Profesora Wacława Szcześniaka również zasługuje na szczególną uwagę. Jubilat był wieloletnim opiekunem kół naukowych, opiekunem II-go i III-go roku studiów, sekretarzem Komisji Rekrutacyjnej w Politechnice Warszawskiej, a także sekretarzem seminarium instytutowego oraz sekretarzem Rady Wydziału Inżynierii Lądowej. Przez wiele lat pełnił funkcję Kierownika Zakładu Mechaniki Teoretycznej, a po reorganizacji Wydziału – Kierownika Zakładu Mechaniki Teoretycznej i Mechaniki Nawierzchni Komunikacyjnych. W latach 1991-1996 był Zastępcą Dyrektora d.s. Naukowych, a od roku 1996 do roku 2009 Dyrektorem Instytutu Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich.
     W trakcie pobytu w Algierii pełnił funkcję Dyrektora Instytutu Mechaniki na Uniwersytecie w Oranie. Pracował także społecznie, w polskiej szkole, ucząc fizyki i matematyki. Współpracował z Biurem Radcy Handlowego w Algierze przy zawieraniu korzystnych kontraktów między przedsiębiorstwami i firmami polskimi a Algierią.
Jako inżynier posiadający uprawnienia budowlane w firmie ECOTEC, w latach 1977-1980, był odpowiedzialny za projekty konstrukcji żelbetowych, ich realizację i nadzór techniczny na terenach I i II strefy sejsmicznej. Do ciekawszych projektów i realizacji Profesora należy zaliczyć:

• opracowanie projektu typowego budynku mieszkalnego o konstrukcji monolitycznej, wraz z pełną analizą dynamiczną; obiekty tego typu są wznoszone do chwili obecnej w Algierii jako udana konstrukcja przenosząca obciążenia do 6,2 stopnia w skali Richtera,
• zaprojektowanie ramy przestrzennej jako podstawowej konstrukcji na szeregu wielkich osiedli mieszkaniowych,
• projekty konstrukcyjne kilku kompleksów szkolnych,
• projekt konstrukcyjny budynku szpitala położniczego w Oranie,
• szereg ekspertyz wykonanych w tzw. „dzielnicy hiszpańskiej” zagrożonej sejsmicznie z uwagi na konfiguracje zmienionego terenu po kolejnych ruchach tektonicznych.

     Na szczególną uwagę zasługuje działalność Profesora Wacława Szcześniaka związana z Seminariami Polsko-Ukraińskimi pt. "Theoretical Foundations of Civil Engineering" oraz z Seminariami Polsko-Słowacko-Rosyjskimi. Profesor był współtwórcą koncepcji oraz pełnomocnikiem Dziekana Wydziału IL d.s. Polsko-Ukraińskich Konferencji Naukowych.
     Od początku istnienia tych seminariów, tj. od roku 1993 do chwili obecnej, bierze czynny udział we współpracy ze stroną ukraińską, pełniąc funkcję Przewodniczącego Komitetu Naukowego a także publikując licznie oryginalne prace w corocznie wydawanych materiałach konferencyjnych.
     Zaangażowany jest również w działalność związaną z Seminariami Polsko-Słowacko-Rosyjskimi jako Członek Komitetu Naukowego oraz jako autor szeregu prac naukowych wydawanych w kolejnych tomach ksiąg konferencyjnych. Profesor został również powołany do pełnienia funkcji pełnomocnika JM Rektora PW d.s. współpracy z Uniwersytetem w Żylinie (Słowacja).
     Profesor Wacław Szcześniak opublikował ponad 200 prac w czasopismach naukowych i naukowo-technicznych, pracach naukowych politechnik, a także w materiałach konferencji krajowych i zagranicznych.
Za działalność naukową i dydaktyczną Jubilat został wyróżniony nagrodą Ministra Szkolnictwa Wyższego oraz kilkudziesięcioma nagrodami JM Rektora Politechniki Warszawskiej. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Złotym Medalem za Długoletnią Służbę.

***

     Życie i działalność Profesora Wacława Szcześniaka cechuje niezwykła życzliwość, uczciwość i pracowitość, które łączy ze skromnością i otwartością. Wszystkie te cechy świadczą o Jubilacie jako Osobie cenionej w środowisku akademickim i zawodowym.
     Ze swej strony, jako uczniowie Profesora, pragniemy dodać, że Szanowny Jubilat jest i zawsze pozostanie naszym mistrzem naukowym w zakresie mechaniki teoretycznej, problematyki ruchomych obciążeń, zagadnień interakcji konstrukcji z podłożem i wielu innych dziedzin, w ramach których my i kolejne pokolenia studentów oraz doktorantów, zdobywały wiedzę na wykładach Profesora. Możliwość współpracy z Profesorem, w trakcie naszej działalności naukowo-dydaktycznej w Politechnice Warszawskiej, jest dla nas zaszczytem, a osoba Jubilata już zawsze pozostanie naszym niedościgłym wzorem.

Koleżanki i koledzy
z Zakładu Mechaniki Teoretycznej
i Mechaniki Nawierzchni Komunikacyjnych